Hulpwetenschappen

NIEUWE RELIGIEUZE BEWEGINGEN (NRB)

Vakverantwoordelijke: Dr. C. Vonck
Docent: Dr. C. Vonck

Het verschijnsel openbaring
De impact van het geopenbaarde
Het universele karakter van het religieuze
Structuren en religie; problematiek van het proselitisme, syncretisme
Definities - culten, sekten, kerken.
Regionale en Internationale verwevenheid
Werkcolleges in overleg met gastdocenten: o.w. S. Mahikari, Scientologie, Getuigen van Jehovah, Antoinisten, Sai Baba, Verenigingskerk, Osho, Falun Dafa.

FUNCTIE VAN DE RELIGIE

Vakverantwoordelijke: Dr. L. Lambrecht
Docent: Dr. L. Lambrecht

Onderscheid oosterse en westerse mystiek
Twee grote tradities die in verscheidenheid en schijnbaar tegenstrijdige perspectieven dezelfde eenheid en samenhang denken van het werkelijke.
Westerse mystiek en idealistische filosofie; De idealistische filosofie, met haar gerichtheid op de ‘geest’ en het ‘bewustzijn’, is een stuwende en soms zelfs leidende factor geweest in de Westerse mystiek, waardoor de vraag ontstaat naar de samenhang van het denken en wat in de mystiek geschouwd wordt.
Cultuur en religie;
Tussen het oorspronkelijk religieus denken en de cultuur zijn er nauwe verbanden. Er is geen cultuurloos denken. Aan deze wetmatigheid ontsnapt ook het religieus denken niet.
Godsdienst en religie; Vooral volgens hun culturele bepaaldheid nemen de religies meestal vormen van godsdienst aan. De cultuur is daar een sterkere factor voor dan de religieuze inzichten.
Historiciteit van het religieus denken; Ook als een religie gelooft het ‘absolute’ te hebben bereikt, of er openbaring van te hebben ontvangen, dan nog is er geen ‘absoluut weten’ van het absolute. Zoals alle beperkte kennis en weten is ook het religieus weten daardoor aan historiciteit gebonden.
Historiciteit van het westers religieus denken in de 20e eeuw; Voortgaand op de ‘ontdekking’ in het Westen van de geschiedenis, op het eind van de 18° eeuw en ontwikkeling van een filosofie van de geschiedenis in de 19° eeuw, is dat in het Westen in de 20° eeuw ook op godsdienst en theologie toegepast geworden, met bijzondere gevolgen voor het zelfbewustzijn van de religies, vooral in het Westen.

HISTORISCHE KRITIEK

Vakverantwoordelijke: Dr. P. De Meyere
Docent: Drs. H. Peerlinck

Geen enkele geschiedkundige uitspraak, ook niet in theoretisch of hypothetisch verband, is volwaardig mogelijk zonder voorafgaandelijk wetenschappelijk onderzoek qua afkomst en betrouwbaarheid van de gebruikte bronnen. Vanuit deze noodzaak is het historisch-kritisch denken voortgekomen. Het heeft in de jongste eeuwen nieuwe, vaak geraffineerde technieken ontwikkeld. Deze cursus behandelt deze evolutie vanaf het Oud-Chinese bibliotheekwezen tot en met de actuele toepassingen van filologisch, elektronisch en nucleair onderzoek.
Historisch-literair onderzoek van enkele bekende religieuze teksten.

PSYCHOLOGIE VAN DE RELIGIE

Vakverantwoordelijke: Dr. S. Landuyt
Docent: Drs. Cl. Mestdagh

Godsdienstpsychologie sedert de publicaties van Marx, Freud en Jung. Inleidend beeld met nadruk op Rümke, Fortmann, Faber, Sierksma en Vergote. Godsdienstpsychologie in relatie tot bepaalde wetenschappen en als onderdeel van de godsdienstwetenschap, de psychologie, filosofie en theologie (als ziende de Onzienlijke/cirkelen om een geheim). Algemene definities en termen. Beleving van het Heilige (Otto).

THEMATIEK VAN DE WESTERSE WIJSBEGEERTE

Vakveranttwordelijke: Dr. J. Van Reeth
Docent: Dr. J. Van Reeth

Origin and growsts of Western philosophy / Inleiding tot de thematiek van de westerse wijsbegeerte (t/m Plato)
Philosophical Method / Filosofie tussen theoria en praxis
(Socrates, Plato, Aristotle), godsproblematiek
Wijsbegeerte van de Moderne Tijden (empirisme, rationalisme)
Critical Thinking Kritische wijsbegeerte (transcendentaalfilosofie: Kant – Schopenhauer – Wittgenstein)
Hedendaagse filosofie (selectie) (selection of metaphysical, epistemological and ethical problems)
Vergelijkende epistemologie van de mystieke ervaring Comparative Epistemology of Mystical Experience

CHINESE FILOSOFIE

Vakverantwoordelijke: Dr. Ch. Willemen
Docent: Drs. Shanglie Zhou

In het wijsgerig denken van de mensheid neemt de Chinese filosofie een aparte plaats in: mede door de nadruk te leggen op de praktische problematiek van de menselijke samenleving als dusdanig, en het socio-cultureel aspect ervan. Het vertrekt vanuit de preconfuciaanse context (b.v. de politieke vraagstellingen van de Late Chou-dynastie) met de soms tegenstrijdige antwoorden die de filosofen van het Confucianisme en het Mohisme geformuleerd hebben, de diverse taoïstische visies (voor of tegen) op de maatschappij en haar evolutie, de uiteenlopende pogingen om tot een legalistische omschrijving van de macht te komen. Dit alles binnen de toch korte periode van het formatieve denken van de Chinese sociale structuur (5de / 3de eeuw voor onze tijdrekening), met de niet te onderschatten ‘anarchiserende’ denkers zoals Yang-chu en Zhuang-zi … Wat hebben de latere Chinese denkers vanuit die creatieve periode verder uitgewerkt? De confrontatie, eerst met het uit Indië ingevoerde boeddhisme, het zoeken naar een passende synthese, later nog de spanningen ontstaan door contact met het Westers denken en o.a. het marxisme.

AFRIKAANSE FILOSOFIE

Vakverantwoordelijke:
Docent: Drs. H. Lodewijckx

De geschiedenis en het huidige debat. Wijsheidsfilosofie: de basisvragen en methodologie. Filosofische wijsheid in de Afrikaanse filosofie, wijsheid in ontwikkeling, een debat over de toepassing van de wijsheidsfilosofie, teksten van de 'wijzen'.
De vraag naar de Afrikaanse filosofie. De filosofische zingeving van de bantoe nomenclatuur.
Hedendaagse Afrikaanse filosofie op zoek naar een methode. Deconstructieve en reconstructieve uitdagingen binnen de Afrikaanse filosofie. Het racisme bij Hegel en Kant.
Studiemateriaal: John Mbiti, African Religions and Philosophy.
Odera Oruka: Sage Philosophy.

GNOSTIEK

Vakverantwoordelijke: Dr. P. De Meyere
Docent: Drs. A. De Roose

Ontstaan van het Gnostisch dualisme, Wereldbeelden en Godsbeelden in en buiten de Gnostiek. Invloeden van de Griekse filosofie op het dualisme. Christendom en Gnostiek in het vroege Christendom.
Bespreking van de voornaamste bronnen zoals de teksten van de kerkvaders en de Gnostische teksten die bekend waren vanaf de 17° tot de 20° eeuw.
Het Lied van de Parel, de brief van Ptolemeus aan Flora, het Geheime Evangelie van Johannes, Hermetische literatuur.
De Gnostische bewegingen (o.a. de katharen) in de middeleeuwen: de geschiedenis van de katharen en het verdwijnen, de religie van de katharen en de mythen die ontstaan zijn vanaf de 19° eeuw en vooral in de 20° eeuw.

INLEIDING OOSTERS DENKEN

Vakverantwoordelijke: Dr. Ch. Willemen
Docent: Drs. Shanglie Zhou

Ontwikkeling van het denken in India en China.
Specifieke kenmerken en verschillen van de beide culturen.

GODSDIENSTEN VAN HET NABIJE OOSTEN

Vakverantoowrdelijke: Dr. J. Van Reeth
Docent: Dr. J. Van Reeth

Doel van de cursus is een thematisch en chronologisch overzicht te geven van de geschiedenis van de godsdiensten van het Nabije Oosten, het gebied waar de grote Abrahamische godsdiensten zijn ontstaan. Na een methodologische introductie geven we in een inleidend gedeelte een overzicht van de menselijke (historische) aardrijkskunde van het Nabije Oosten.
Vervolgens behandelen we de vroegste periode: de prehistorie en het ontstaan van de eerste landbouwgemeenschappen, waarin voor het eerst complexere vormen van godsdienst ontstaan, om te eindigen met de godsdienst van de Sumeriërs.
De cursus omvat de godsdienstgeschiedenis van Egypte. Na een geografisch en historisch overzicht, behandelen we achtereenvolgens de protodynastische periode, de verschillende mythen over de kosmogonie, de Osiris-cyclus en de opvattingen over het hiernamaals.
Aansluitend bij de cursus van BA2 (de Sumeriërs), behandelen we de godsdiensten van Voor-Azië uit de glorietijd van de Mesopotamische cultuur: Babylonië en Assyrië, waarbij grondig wordt ingegaan op de scheppingsmythe en het nieuwjaarsfestival van Babylon; vervolgens bespreken we de godsdiensten van het Syro-Kanaänitische gebied.

OOSTERSE MYSTERIEGODSDIENSTEN

Vakverantoowrdelijke: Dr. J. Van Reeth
Docent: Dr. J. Van Reeth

Aansluitend bij het vak "Godsdiensten van het Oude Nabije Oosten", zoeken we naar de betekenis van de Oosterse mysteriegodsdiensten, die vooral vanaf de keizertijd zich over het hele Romeinse rijk hebben verspreid: Orfisme, Dionysus-mysteriën, Isis-mysteriën, Mithracisme.

AFRO – AMERIKAANSE GODSDIENSTEN

Vakverantwoordelijke: Dr. L. Bonte
Docent: Dr. L. Bonte

De als slaven weggevoerde zwarten vanuit Afrika naar de Amerika’s behielden veel van hun oorspronkelijke animistische en islamitische tradities die zich vermengden met invloeden vanuit het Rooms-katholicisme, het Protestantisme. Afro-Amerikaanse religies ontplooiden zich tot o.m. Rastafari (Jamaica), Winti (Suriname), Candomblé (Brazilië), Voodoo (Haïti), Santeria (Cuba). Recente bewegingen, o.a. M.L.King, Malcolm X..

AMERICAN NATIVES

Vakverantwoordelijke: Dr. W. Adelaar
Docent: Drs. E. Vonck

Ontdekking van Noord-, Zuid- en Centraal Amerika: conquest, motivatie(s) van Europeanen, frustratie(s).
Oorsprong van American natives: antropologisch, religieus-ecologisch, linguïstisch.
Nederzettingen: diversiteiten, grondgebied en interpretatie van beide kanten, sociaal aspect – familieverband/stamverband.
Impact bij blanken: in de Amerika’s, elders, huidige beeldvorming.

SJAMANISME

Vakverantwoordelijke: Dr. T. Van Loon
Docent: Drs. P. Van den Bogaard

Als religieus verschijnsel: het godsbeeld, godenbeelden; als cultuurverschijnsel: het mensbeeld, het cultuurbeeld van enkele sjamanistische tradities Noord-Amerika, Zuid-Korea, Indonesië, Siberië, sjamanistische praktijken, rituelen, trance en droomverschijnselen, bijzondere vormen en toestanden van bewustzijn, als psychologisch verschijnsel: psychologische kenmerken van de sjamaan, de mudang, de dukun, kunstenaar, zanger; de sjamaan als genezer, holisme en holistische benaderingen van de sjamaan, het begrip‘balans’, ‘homeostase’, het gebruik van kruiden en planten. Sjamanistische rituelen in de westerse wereld.

PARAPSYCHOLOGIE

Vakverantwoordelijke: Dr. H. Gerding
Docent: Drs. Chr. Vandekerkhove

De rol van de parapsychologie in de studie van religies.
Systematiek der parapsychologische verschijnselen.
Het wetenschappelijk onderzoek der parapsychologie.
Fraude in de productie der parapsychologische verschijnselen.

THEOSOFIE

Vakverantwoordelijke: Dr. H. Gerding
Docent: Drs. Chr. Vandekerkhove

De theosofie als religieuze démarche,
Historiek van de moderne theosofische beweging.
Sleutelideeën der theosofie: wet van de cycli, cosmogenesis, antropogenesis, evolutie, karma, reïncarnatie.
Stromingen binnen de theosofische beweging en afgeleide bewegingen.
Applicaties in het dagelijks leven.

METHODOLOGIE

Vakverantwoordelijke: Dr. J. Van Reeth
Docent: Dr. J. Van Reeth

De studenten worden ingeleid in de wetenschappelijke studie van de godsdienstige verschijnselen en in de diverse benaderingswijzen van de godsdienstwetenschappen en de vergelijkende godsdienstwetenschappen: historisch, taalkundig, fenomenologisch, (diepte)psychologisch, sociologisch en antropologisch. Ook wordt het onderscheid verklaard tussen godsdienstwetenschappen en de godgeleerdheid of theologie.
Er worden diverse werkinstrumenten aangereikt en worden achtereenvolgens behandeld : de heuristiek van de bronnen, de interpretatiemethodes en de redactie van de onderzoeksresultaten. De bronnen voor de godsdiensten van de mediterrane wereld (met ingebrip van Jodendom, Christendom en Islam); de godsdiensten van het Verre Oosten (en van de Nieuwe Wereld); alsook het humanisme, het neo-paganisme, en andere, komen aan bod. Zo leert de student waar de bronnen over de godsdiensten te vinden zijn, welke bibliografische en electronische (gedigitaliseerde) hulpmiddelen en zoekinstrumenten er bestaan en hoe hij deze gegevens kritisch moet beoordelen en verwerken.